Mục tiêu bài học

• Hiểu cấu trúc câu lệnh điều kiện if-else
• Nhận biết và tránh lỗi thụt đầu dòng (indentation error)
• Thực hành viết code với điều kiện

1. Giới thiệu câu lệnh điều kiện

Câu lệnh điều kiện if-else giúp chương trình đưa ra quyết định dựa trên điều kiện đúng/sai.

Cú pháp cơ bản:

if điều_kiện:
    # code thực hiện nếu điều kiện ĐÚNG
else:
    # code thực hiện nếu điều kiện SAI

2. Ví dụ minh họa

Bài toán: Kiểm tra xem bạn có giàu không dựa trên số tiền có

money = 2000
if money > 1000:
    print("I'm rich!!")
else:
    print("I'm not rich!!")
print("But I might be later...")

3. Phân tích code

• Biến money = 2000: Khai báo số tiền hiện có
• Điều kiện if money > 1000:: Kiểm tra nếu tiền > 1000
• Khối lệnh sau if: Thực hiện nếu điều kiện đúng
• Khối lệnh sau else: Thực hiện nếu điều kiện sai
• Lệnh cuối cùng: Luôn thực hiện dù điều kiện đúng hay sai

4. Lỗi thụt lề (Indentation Error) - VẤN ĐỀ QUAN TRỌNG

Python sử dụng thụt lề để xác định khối code, không dùng dấu ngoặc {} như các ngôn ngữ khác.

Code có lỗi:

money = 2000
if money > 1000:
    print("I'm rich!!")  # ¶ Thụt lề 4 spaces
else:
    print("I'm not rich!!")  # · Thụt lề 4 spaces
  print("But I might be later...")  # ̧ Thụt lề 2 spaces → LỖI!

Lỗi: SyntaxError: unexpected indent

Nguyên nhân: Dòng cuối thụt lề 2 dấu cách, không đồng nhất với 4 dấu cách của các dòng trước

5. Cách sửa lỗi

Code đúng:

money = 2000
if money > 1000:
    print("I'm rich!!")
else:
    print("I'm not rich!!")
print("But I might be later...")  # Thụt lề đúng (không thụt lề)

Hoặc nếu muốn lệnh cuối thuộc khối else:

money = 2000
if money > 1000:
    print("I'm rich!!")
else:
    print("I'm not rich!!")
    print("But I might be later...")  # Thụt lề 4 spaces

6. Quy tắc thụt lề trong Python

1. Luôn sử dụng cùng một kiểu thụt lề (spaces hoặc tabs)
2. Khuyến nghị sử dụng 4 spaces cho mỗi cấp độ thụt lề
3. Các lệnh cùng cấp độ phải có cùng thụt lề
4. Lệnh không thụt lề là lệnh ngoài khối điều kiện

7. Thực hành

Bài tập 1: Đoán kết quả

age = 15
if age >= 18:
    print("Bạn đã trưởng thành")
else:
    print("Bạn chưa trưởng thành")

Bài tập 2: Sửa code lỗi

Sửa đoạn code sau:

score = 85
if score >= 50:
    print("Bạn đã thi đỗ")
  print("Chúc mừng bạn!")
else:
    print("Bạn đã thi trượt")

Bài tập 3: Viết chương trình kiểm tra số chẵn/lẻ

number = 7
# Viết code kiểm tra number là chẵn hay lẻ

8. Mẹo ghi nhớ

• Luôn kiểm tra thụt lề khi viết code Python
• Sử dụng IDE như IDLE, PyCharm để tự động phát hiện lỗi thụt lề
• Lưu ý các dấu hai chấm : sau điều kiện if và else

Chúc các em học tốt và tránh được lỗi thụt lề!